با شیوع ویروس کرونا واژه اپیدمی، پاندمی و … زیاد به گوش ما می‌خورد. بسیاری از افراد تا قبل از شیوع ویروس کرونا با واژه پاندمی آشنا نبودند. زیرا از آخرین پاندمی ایران تاکنون مدت زیاد می‌گذرد
تکرار واژه‌هایی مانند اپیدمی و پاندمی در اجتماع، رسانه‌ها و .. ممکن است خیلی‌ها را در مورد معنی آن‌ها و حتی آشنایی با پاندمی‌های اخیر کنجکاو کند. از همین رو قصد داریم که در این مقاله به معرفی کامل پاندمی، تفاوت با اپیدمی و پاندمی‌های چند دهه اخیر بپردازیم.
بطورکلی پاندمی موضوعی زمان‌بندی نشده است. از همین رو ممکن است در یک قرن چندین و چند مرتبه اتفاق بیفتد. حتی گاهی اوقات ممکن است دو یا چند پاندمی همزمان در جهان حاکم باشد. در ادامه این مطلب به مقایسه پاندمی ویروس کرونا با سایر پاندمی‌های تاریخ خواهیم پرداخت.
پاندمی چیست؟
به زبان ساده پاندمی به معنی همه‌گیری جهانی است. اگر اندکی تخصصی‌تر به موضوع نگاه کنیم، می‌توانیم پاندمی را شیوع یک بیماری جدید در سرار جهان تعریف کنیم.
بطورکلی بدن در مقابل ویروس‌های قدیمی از خود مقاومت نشان می‌دهد. زیرا بدن با این ویروس آشنایی دارد و با ترشح آنتی بادی از انسان در مقابل ویروس‌های مختلف محافظت می‌کند.
اما این امکان در مورد ویروس‌های جدید وجود ندارد. زیرا بدن با این ویروس‌ها آشنایی ندارد. از همین رو توانایی مقابله با آن را نیز نخواهد داشت. این امر سبب همه گیری سریع‌تر بیماری و شیوع ناگهانی آن شود.
امروزه نیز گسترش ارتباطات بین جوامع سبب سرعت گرفتن این همه گیری خواهد شد و ار آنجایی که بدن هیچ یک از انسان‌ها در جهان بطور طبیعی در مقابل این ویروس جدید مصون نیست همه گیری این ویروس سریع‌تر و گسترده‌تر می‌شود؛ از همین رو در جهان تبدیل به پاندمی می‌گردد.
شیوع یک بیماری همه گیر جدید، توسط WHO در ۶ مرحله اعلام می‌شود:
مرحله اول: ویروسی جدید در حال گردش در بین جمعیت حیوانات است؛ اما همچنان اثبات نشده است که این ویروس به انسان منتقل می‌شود. در این موارد خطر ایجاد همه گیری بسیار کم است.
مرحله دوم: ویروس جدید در حال گردش در جامعه حیوانات است. همچنین ثابت شده است که احتمال انتقال این ویروس به انسان وجود دارد. این ویروس برای جامعه انسانی تهدید محسوب می‌شود.
مرحله سوم: ویروس شایع در بین حیوانات به گروه کوچکی از انسان‌ها انتقال می‌یابد و آن‌ها را درگیر می‌کند. اما در این شرایط انتقال از انسان به انسان بسیار کم است.در این حالت احتمال ایجاد پاندمی بسیار کم است.
مرحله چهارم: انتقال ویروس از انسان به انسان بسیار بالا است. از همین رو بیماری در سطح جامعه شیوع پیدا می‌کند. این امر نشان دهنده ایجاد خطر بالای پاندمی یا همه گیری جهانی است.
مرحله پنجم: اگر شیوع ویروس از سطح یک جامعه فراتر رود و حداقل دو کشور از کشورهای WHO را در گیر کند، پاندمی معنی پیدا می‌کند. در این شرایط همه گیری جهانی آن غیر قابل انکار است.
مرحله ششم: انتقال ویروس در یک کشور دیگر از کشورهای WHO به جز (دو کشور دیگر) به عنوان همه گیری جهانی اعلام می‌شود.
نکته: سازمان WHO دارای شش دفتر منطقه‌ای در کشورهای مختلف است. منظور از کشورهای WHO کشورهایی هستند که دفتر این سازمان در آن‌ها قرار دارد.
تفاوت پاندمی و اپیدمی چیست؟
یقیناً در کنار واژه پاندمی واژه اپدیمی نیز پس از شیوع ویروس کرونا زیاد به گوش شما خورده است. پاندمی و اپیدمی دارای تفاوت‌هایی هستند که در ادامه به بیان آن‌ها خواهیم پرداخت.
همانطورکه در تعریف پاندمی اشاره کردیم، پاندمی یا همه گیری شیوع یک بیماری در سراسر جهان است. زمانی شیوع یک ویروس از سوی WHO یا سازمان بهداشت جهانی پاندمی خوانده می‌شود که حداقل سه کشور از کشورهای WHO درگیر آن باشند.
اما اپیدمی به شرایطی گفته می‌شود که یک بیماری خاص در یک منطقه یا جامعه در یک زمان مشخص شیوع پیدا می‌کند. برای مثال شیوع کرونا در چین تا زمانی که در کشورهای دیگر شیوع پیدا نکرده بود، اپیدمی نامیده می‌شد، اما با شروع همه‌گیری جهانی آن، این پدیده همه گیری یا پاندمی نامیده شد.
مقایسه پاندمی کرونا با سایر پاندمی‌های اخیر
همانطورکه گفتیم همه گیری یک ویروس امری است که هر آن ممکن است در جهان شیوع پیدا کند. از همین رو پیش از شروع ویروس کرونا در جهان پاندمی های دیگری نیز اتفاق افتاده‌اند. در این بخش به مقایسه همه‌گیری‌های چند دهه اخیر، خواهیم پرداخت.
شباهت و تفاوت آنفولانزای ۱۹۱۸ با کرونا ویروس
آنفولانزای ۱۹۱۸ در مارس ۱۹۱۸ آغاز شد. علائم این بیماری تقریباً شبیه به علائم کرونا بود. این علائم شامل تب، تهوع، بدن درد و اسهال هستند. این ویروس نیز مانند کووید ۱۹ از طریق قطرات تنفسی منتقل می‌شد.
این ویروس نیز افراد با بیماری زمینه‌ای را بیشتر به خود درگیر می‌کرد. البته ابن بیماری بر خلاف کرونا بیشتر کودکان و افرادی که در گروه‌های سنی بالای ۴۰ سال بودند به خود درگیر می‌کرد.
این ویروس درنهایت یک سال بعد و به دلیل افزایش سطح ایمنی بدن نسبت به آن از بین رفت. البته در سال ۱۹۱۸ واکسن و داروی ضد ویروسی وجود نداشت. همچنین جنگ جهانی سبب می‌شد تا ویروس به سراسر جهان انتقال یابد.
شباهت و تفاوت آنفولانزای فصلی با کرونا ویروس
آنفولانزای فصلی نوعی اپیدمی محسوب می‌شود که تقریباً هر سال در دنیا وجود دارد. تفاوت فاحش این نوع آنفولانزا با ویروس کرونا در این است که واکسن و داروهای ضد ویروس متعددی وجود دارد که توانسته‌اند از این نوع آنفولانزا جلوگیری کنند. همچنین همه گیری هر ساله این ویروس سبب شده است تا بسیاری از افراد نسبت به آن ایمنی پیدا کنند. نداشتن ایمنی در مقابل ویروس کرونا و مسری‌تر بودن آن به همه گیری این ویروس دامن زده است.
از علائم آنفلانزا فصلی می‌توان به مواردی همچون، تب، سرفه، گرفتگی گلو و خستگی اشاره کرد. می‌توان گفت علائم این ویروس نیز تا حدودی شبیه به آنفولانزا هستند.
این بیماری از طریق قطرات تنفسی انتقال می‌یابد و اغلب افراد مسن یا افرادی را که دچار نقص در سیستم ایمنی بدن هستند را مبتلا می‌کند. برای مقابله با این بیماری واکسن و درمان وجود دارد.
شباهت و تفاوت سارس با کرونا ویروس
سارس یک بیماری حاد تنفسی و هم خانواده ویروس کرونا است. این ویروس نیز از طریق قطرات تنفسی انتقال می‌یافت، همچنین بسیار کشنده‌تر از کرونا بود. اما سرعت شیوع و همه گیری آن به اندازه ویروس کرونا نبود.
از همین رو میزان مرگ و میر آن نسبت به کرونا ویروس کمتر است. همچنین علائم آن به‌نحوی بود که بیمار خیلی سریع شناسایی می‌شد. از همین رو تشخیص و قرنطینه بیماران بسیار ساده‌تر بود. از علائم آن می‌توان به تب، علائم تنفسی، سرفه و احساس ناخوشی اشاره کرد.
شباهت و تفاوت آنفولانزایH1N1با کرونا ویروس
تب، لرز، سرفه و بدن درد از علائم این بیماری بودند. این پاندمی در سال ۲۰۰۹ پایان یافت. در ابتدای آغاز آن مانند کویید ۱۹ بدن هیچ ایمنی در برابر آن نشان نمی‌داد. یکی از تفاوت‌های مهم این بیماری با کرونا ویروس درصد ابتلای بالاتر آن در افراد زیر ۱۹ سال بود. افراد بالای ۶۵ سال اغلب کمتر به این بیماری دچار می‌شدند. این پاندمی درحالی که واکسن آن در سال ۲۰۰۹ در دسترس قرار گرفت در سال ۲۰۱۰ به پایان رسید.
شباهت و تفاوت ابولا با کرونا ویروس
این بیماری بسیار کشنده بود، اما علائم بسیار شدیدی داشت. تب، بدن درد، ضعف، اسهال و استفراغ از علائم این بیماری بودند. روش انتقال این بیماری برخلاف روش انتقال بیماری در اپیدمی کووید ۱۹، از طریق مایعات بدن نظیر خون، عرق و مدفوع انتقال بود. اغلب مبتلایان به این بیماری کودکان بودند. با وجود اینکه پاندمی ابولا در سال ۲۰۱۶ پایان یافت، اما همچنان واکسنی برای آن وجود ندارد.
نتیجه گیری:
تعریف قصار پاندمی، همه گیری جهانی یک ویروس خاص است. تفاوت پاندمی و اپیدمی در این است که پاندمی یک جامعه را درگیر می‌کند؛ اما اپیدمی کشورهای مختلف جهان را به خود درگیر می‌کند.
در مقایسه کوووید ۱۹ با سایر پاندمی‌هایی که در جهان رخ داده است می‌توان نتیجه گرفت که این ویروس بسیار کم خطرتر است. زیرا این ویروس در ۸۰ درصد موارد حفیف است.
حفیف بودن این بیماری نیز اصلی‌ترین عامل شیوع آن است. زیرا افراد بی‌علامت به‌راحتی در جامعه تردد می‌کنند و سبب پخش و انتقال آن به سایرین می‌شوند. بطورکلی برای کشف واکسن این بیماری یک تا دو سال زمان نیاز است. زیرا دانشمندان ابتدا باید، با این بیماری به خوبی آشنا شوند تا درنهایت بتوانند، واکسن مناسب آن را کشف نمایند. البته بطورکلی بدن افراد رفته رفته نسبت به بیماری ایمن می‌شوند و ایمنی این گروه در برابر بیماری سبب می‌شود تا افرادی که مبتلا نشده‌اند نیز در برابر آن مصون بمانند.
