هیچ برنامه ی درمانی مشخص و یکپارچه ای برای درمان COVID-19 وجود ندارد. بیشتر دستورالعمل ها بر شناسایی، جداسازی زود هنگام و تشخیص و درمان سریع تاکید دارند. موارد مشکوک و تأیید شده باید در بیمارستان های منتخب در شرایط ایزوله و محافظت شده ی مؤثر در اسرع وقت درمان شوند. بهترین درمان کرونا ایزوله کردن افراد مبتلا در یک اتاق منفرد است. به طور معمول حدود ۷۰٪ تا ۸۰٪ از بیماران خفیف و ۲۰٪ تا ۳۰٪ حاد یا بحرانی هستند.
دستورات سازمان بهداشت جهانی برای درمان کرونا
سازمان بهداشت جهانی پیشنهاد می دهد که بیماران با علائم خفیف یعنی افرادی که تب، علائم تنفسی و علائم ذات الریه در رادیوگرافی قفسه سینه دارند و بدون بیماری های مزمن اساسی (مانند بیماری ریه یا قلب، نارسایی کلیوی یا نقص ایمنی) در محیط خانه به صورت جداگانه و البته زیر نظر مشاوران بهداشت به صورت تلفنی مراقبت شوند.
علائم شدید کرونا یعنی بیمارانی که یکی از معیارهای زیر را دارند:
(الف) دیسترس تنفسی، RR ≥ ۳۰/minutes.
(ب) اشباع اکسیژن خون کمتر یا مساوی ۹۳٪ و
(ج) فشار نسبی اکسیژن خون شریانی (PaO2)/FiO2 ≤ ۳۰۰ mm Hg
علائم کرونا در بیمارستان بستری و موارد بحرانی یعنی بیماران با یکی از این معیارها:
الف) نارسایی تنفسی که نیاز به اکسیژن مکانیکی دارد.
ب) شوک.
ج) ایجاد نارسایی ارگانهای دیگر باید در اسرع وقت در بخش مراقبت های ویژه پذیرش شوند.
تا به امروز، درمانی که کرونا ویروس را مورد هدف قرار دهد یافت نشده است و درمان ها تنها حمایتی بوده است.
انواع درمان ویروس کرونا
درمان عمومی ویروس کرونا
بهترین درمان کرونا مجموعه ای از موارد زیر است که شامل:
۱- استراحت و درمان حمایتی
۲- اطمینان از مصرف کالری و آب کافی
۳- حفظ تعادل الکترولیت آب و هموستاز
۴- نظارت بر علائم حیاتی و اشباع اکسیژن
۵- بررسی انسداد مجاری دستگاه تنفسی و استنشاق اکسیژن
۶- آزمایشات لازم مولکولی، بیوشیمیایی و هماتولوژی (برای بررسی روند درمان)
درمان علامتی کرونا ویروس
بیماران با تب بالا باید به طور جدی کنترل شوند. اگر دمای بدن بیماران بیش از ۳۸.۵ درجه سانتیگراد همراه با احساس ناراحتی بدیهی باشد. باید خنک کننده بدنی یا داروی درمانی ضد تب انجام شود. داروهای رایج عبارتند از: ایبوپروفن به صورت خوراکی، هربار ۵-۱۰ میلی گرم بر کیلوگرم. استامینوفن به صورت خوراکی، هر بار ۱۰ تا ۱۵ میلی گرم بر کیلوگرم. در هنگام بروز تشنج یا تشنج، کودکان را آرام نگه دارید و آرام بخش تجویز کنید.
اکسیژن درمانی برای درمان کرونا
هنگامی که هیپوکسی ظاهر می شود. باید بلافاصله اکسیژن درمانی موثر از جمله سوند بینی، ماسک اکسیژن داده شود. در صورت لزوم باید اکسیژن درمانی با جریان بالا از طریق بینی و ونتیلاسیون غیرتهاجمی یا تهاجمی انجام شود.
درمان ضد ویروسی
۱- استفاده از اینترفرون α در درمان بیماران COVID-19
در شرایط In vitro، اینترفرون ها تا حدی در مقابل کروناویروسها مؤثر هستند. در شرایط In vivo، اثربخشی اینترفرون ها همراه با ریباویرین بررسی شده که نیاز به ارزیابی بیشتر دارد. از اینترفرون در مطالعات مشاهده ای متعدد برای درمان بیماران SARS-CoV و MERS-CoV استفاده شده است. اینترفرون ها، با یا بدون ریباویرین، ریتوناویر و لوپیناویر به احتمال زیاد مفید هستند. در چین برای درمان کرونا ویروس جدید امتحان می شوند. ترکیبی از این داروها به عنوان یک پیشگیری پس از قرار گرفتن در معرض در کارکنان مراقبتهای بهداشتی استفاده شد. و ممکن است خطر عفونت را کاهش دهد. ریباویرین به تنهایی بعید است که فعالیت های ضد ویروسی قابل توجهی در دوزهای بالینی ایجاد کند. از این رو، ریباویرین با یا بدون کورتیکواستروئیدها یا با ریتوناویر و لوپیناویر از جمله ترکیباتی است که به کار رفته است.
اینترفرون آلفا می تواند بار ویروسی را در مرحله اولیه عفونت کاهش دهد. که می تواند به کاهش علائم و کوتاه شدن دوره بیماری کمک کند.
موارد استفاده اینترفرون-α شامل:
۱- درمان برونشیولیت
۲- ذات الریه ویروسی
۳- عفونت حاد دستگاه تنفسی فوقانی
۴- بیماری دهان پا دست
۵- سارس
۶- سایر عفونت های ویروسی در کودکان
دستور استفاده از اینترفرون آلفا:
نبولیزاسیون اینترفرون آلفا:
۲۰۰۰۰۰-۴۰۰،۰۰۰ IU/kg یا ۲-۴ میکروگرم بر کیلوگرم در ۲ml آب استریل، نبولیزاسیون دو بار در روز به مدت ۵-۷ روز.
اسپری اینترفرون-α۲b:
۱- برای جمعیتهای پرخطر که تماس نزدیک با بیماران مشکوک به عفونت COVID-19 داشتهاند.
۲- افرادی که در مرحله اولیه بیماری هستند (تنها علائم دستگاه تنفسی فوقانی دارند).
دستور استفاده اسپری:
بیماران باید از ۱-۲ اسپری در هر طرف حفره بینی، ۱۰-۸ اسپری روی اوروفارنژ استفاده کنند. میزان مصرف اینترفرون-α۲b در هر تزریق ۸۰۰۰ IU است. یکبار هر ۱-۲ ساعت، ۸-۱۰ اسپری در دوره ۷-۵ روزه.
۲- لوپیناویر / ریتوناویر
لوپیناویر/ریتوناویر سعی شده است تا در مورد درمان بیماران بزرگسال مبتلا به پنومونی COVID-19 اعمال شود. اما هنوز اثربخشی و ایمنی آن مشخص نشده است. لوپیناویر/ریتوناویر اولین ترکیب مهارکننده ی پروتئازی معرفی شده برای درمان SARS-CoV بود.
مطالعات جدید آزمایشگاهی نشان داده است که یک مهارکننده دیگر پروتئاز HIV، نلفی ناویر، دارای ظرفیت ضد ویروسی در برابر SARS-CoV است. اگرچه هنوز نتایج مطلوبی در مطالعات حیوانی نشان نداده است. رمدسیویر، آنالوگ نوکلئوزید، ممکن است یک کاندیدای خوب برای بررسی تحقیقاتی باشد.
نویسنده: دکتر عباس احمدی وسمه جانی متخصص ویروس شناسی پزشکی