پس از شروع بیماری کرونا در سراسر دنیا با اصطلاحات جدیدی در پزشکی آشنا شدیم. اصطلاحاتی مانند پاندمی، اندمی و اپیدمی. این کلمات پیش از این در اصطلاحات پزشکی به کار برده می‌شد اما برای اکثر مردم ناآشنا بود. اما پس از همه‌گیری ویروس کرونا، این اصطلاحات نیز بسیار پرکاربرد شدند. در مقاله پیش رو می خواهیم این اصطلاحات و تفاوت پاندمی، اندمی و اپیدمی را به طور کامل توضیح دهیم.
تفاوت پاندمی، اندمی و اپیدمی چیست؟
اصطلاحات پاندمی، اندمی و اپیدمی مربوط به انواع میزان شیوع بیماری می‌شود. در شرایط خاص، این شیوع با توجه به میزان درگیری افراد جامعه نام گذاری می‌شود. در ادامه به توضیح مفصل آن‌ها می‌پردازیم.
اسپورادیک(sporadic)
یعنی موارد بیماری به طور نامنظم و پراکنده گاه و بی‌گاه و معمولاً به صورت نادر بروز می‌کند. موارد بیماری بسیار کم و از نظر زمانی و مکانی با فاصله زیاد هستند. از این رو کمتر به نظر می‌آیند که با یکدیگر مرتبط باشند و نمی‌توان یک منبع مشترک برای آن‌ها یافت. مانند بیماری کزاز، فلج اطفال، مننژیت مننگوکوکی و تب خال. همچنین بسیاری از بیماری‌های مشترک انسان و دام به صورت انفرادی به انسان منتقل می‌شود.
اندمی(endemic)
اندمیک به معنای بومی نیز می‌باشد. به وجود دائمی بیماری یا عامل بیماری‌زا در یک منطقه جغرافیایی یا گروه جمعیتی گفته می‌شود. مثلا سرماخوردگی یک بیماری بومی است زیرا همواره عده ای مردم به آن دچار هستند.
اپیدمی (epidemic)
میزان وقوع بیش از حد انتظار با مقدار مشابه در سال گذشته یا در یک دوره زمانی مشابه دیگر سنجیده می‌شود. طغیان(out break) هم تقریباً معنی برابر با اپیدمی دارد. یه طورکلی اپیدمی شیوع بیماری در یک جامعه یا منطقه در مدت زمان مشخص است. اپیدمی‌ها می‌توانند بر اساس موقعیت بیماری، میزان مواجهه با آن و موارد دیگر متفاوت باشند. اپیدمی باید در حداکثر سه کشور منطقه WHO گسترش یافته باشد.
پاندمی (pandemic)
موارد بیماری به طور ناگهانی در تمام نقاط یک کشور و یا بخشی از یک قاره یا کل جهان روی دهد. مثل وبای آلتور، آنفولانزا، طاعون، بیفوس و ایدز. پاندمی نوعی اپیدمی است که حداقل در سه کشور منطقه WHO گسترش یافته است.
همه گیری های قرن اخیر
ما از سال ۱۹۱۸ هفت اپیدمی قابل توجه مانند کرونا را تجربه کردیم. برخی از این اپیدمی‌ها به عنوان پاندمی طبقه بندی شده‌اند و همه آن‌ها به طریقی تاثیر جدی بر جمعیت انسان داشته‌اند. در ادامه مختصراً این هفت اپیدمی را بررسی می‌کنیم.
همه گیری آنفولانزا در سال ۱۹۱۸ (ویروس H1N1): 1918- 1920
این پاندمی در سال ۱۹۱۸ جان ۵۰تا ۱۰۰ میلیون نفر را در سراسر جهان گرفت. این پاندمی که به اصطلاح آنفولانزای اسپانیایی نامیده می‌شود، توسط ویروس H1N1 ایجاد شده و از پرنده به انسان منتقل می‌شود.
افراد در سنین ۵ و کمتر، ۲۰تا ۴۰ و ۶۵ سال و بالاتر مرگ و میر بالایی را تجربه کرده اند.
همه گیری آنفولانزا در سال ۱۹۵۷ (ویروس H2N2): 1957- 1958
این پاندمی در سال ۱۹۵۷ ایجاد شد. این ویروس از پرندگان به انسان منتقل شد. این آنفولانزا را آنفولانزای آسیایی نیز می‌نامند. این سویه در درجه اول افراد بین ۵ تا ۳۹ سال را تحت تاثیر قرار داد.
همه گیری آنفولانزا در سال ۱۹۶۸ (ویروس H3N2): 1969- 1968
این پاندمی در سال ۱۹۶۸ رخ داد. به این پاندمی آنفولانزای هنگ کنگی نیز گفته می‌شود. این بیماری یکی دیگر از بیماری‌های همه‌گیر آنفولانزا بود که گسترش یافت و جان حدود ۱ میلیون نفر را در سراسر جهان گرفت.
همه گیری SARS-CoV: 2002- 2003
این بیماری یک اپیدمی ذات‌الریه ویروسی در سال ۲۰۰۲ بود. این بیماری جان بیش از ۷۷۰ نفر را در سراسر جهان گرفت.
آنفولانزای خوکی (ویروس H1N1pdm09): 2009
پاندمی آنفولانزای خوکی درسال ۲۰۰۹ رخ داد. این پاندمی باعث مرگ حدود ۵۰۰ هزار نفر در سراسر دنیا شد. این آنفولانزا توسط نوع دیگری از ویروس H1N1 ایجاد شد که از خوک ها نشات گرفته و در نهایت از طریق تماس انسان با انسان گسترش یافت.
همه گیری MERS-CoV: 2012- 2013
شیوع MERS توسط ویروس کرونایی ایجاد شد که از یک منبع حیوانی ناشناخته به انسان منتقل شد. شیوع این بیماری از عربستان صعودی بوده و عمدتاً مشمول شبه جزیره عربستان شد.
همه گیری کرونا (SARS-CoV-2): 2019- تا کنون
شیوع کرونا در سال ۲۰۱۹ یک بیماری همه گیری ویروسی است که در حال حاضر ادامه دارد. این یک بیماری جدید است که توسط ویروس کرونا شناخته‌نشده ای به نام SARS-CoV-2 ایجاد شده است. میزان عفونت، میزان مرگ و میر و سایر آمارها هنوز در حال رشد هستند.
نتیجه گیری:
در حال حاضر با پیشرفت علم و تولید واکسن پاندمی کرونا در حال کنترل شدن و پایین آمدن تعداد مرگ و میر بر اثر این بیماری است. انواع مختلفی از واکسن های کرونا در شرکت های مختلف ساخته شده است. این واکسن‌ها هر کدام میزان ایمنی متفاوت و حتی سیستم اثرگذاری متفاوتی دارند. در صورتی که این بیماری کنترل شود و آمار مرگ و میر پایین آید، این بیماری به اپیدمی و اندمی تبدیل شده و مقاومت سیستم ایمنی نسبت به این ویروس بالا می‌رود.
