محیط کشت ماده‌ای است که برای تکثیر و رشد سلولها شرایط مناسبی را فراهم می‌کند. که این شرایط عبارتند از: هورمون‌ها و فاکتورهای رشد که قابلیت تحریک رشد سلول را دارند. محیط‌های کشت حاوی گازهای اکسیژن و دی‌اکسید‌کربن نیز می‌باشد.
مواد مغذی ضروری که در محیط‌های کشت وجود دارند شامل: اسیدهای آمینه، قندها، ویتامین‌ها، مواد معدنی است. محیط کشت براساس نیاز میکروارگانیسم‌ها حاوی مواد مغذی مختلفی است که فقط برای رشد آن مفید می‌باشد. این محیط بسته به نوع کاربردشان می‌تواند مایع، جامد یا بصورت ژل باشد. عمده کاربرد محیط‌های کشت در کارهای تحقیقاتی جهت بررسی میکروب‌ها، سلول‌های بدن، جدا کردن سلولها از سطح، آزمون‌های بیولوژیکی و … هستند.
انواع محیط کشت
دونوع محیط کشت اصلی وجود دارد که یکی از آنها برای کشت میکروبیولوژی و دیگری برای کشت سلولی مناسب است. محیط میکروبیولوژی جهت رشد میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری یا قارچ مناسب است، که متداول‌ترین آنها برای میکروارگانیسم‌ها نوترینت براث و محیط‌های جامد آگار می‌باشند.
بعضی از ارگانیسم‌ها بدلیل نیاز‌های غذایی پیچیده به محیط‌های تخصصی احتیاج دارند. متداول‌ترین مواد مورد نیاز برای رشد میکروارگانیسم‌ها نوترینت براث (آبگوشت مغذی) یا محیط LB (آبگوشت لیزوژنی) است. به‌عنوان مثال ویروس‌ها که انگل‌های اجباری داخل سلولی هستند و به ترکیباتی برای رشد احتیاج دارند که در سلول‌های زنده موجود است.
این محیط ها با توجه به نوع کاربردشان جامد، مایع یا ژل مانند هستند. محیط‌های جامد غالباً با آگار مخلوط می‌شوند و از طریق یک دستگاه پخش کننده استریل درون ظروف پتری دیش ریخته می‌شوند تا جامد شوند. این پلیت‌ها یک محیط جامد را فراهم می‌کنند که روی آن میکروب‌ها کشت می‌شوند. بدلیل اینکه بعضی باکتری‌ها قادر به تجزیه آگار هستند، ولی محیط جامد همچنان به همان شکل جامد باقی می‌ماند و تجزیه نمی‌شود. باکتری‌هایی که در محیط مایع رشد می‌کنند به شکل کلوئیدی می‌مانند.
تفاوت محیط سلولی و میکروبیولوژیکی
تنها تفاوت این دو محیط این است که در محیط کشت سلولی، سلول‌های مشتق از ارگانیسم‌های کامل اغلب بدون افزودن هورمون‌ها یا فاکتورهای رشد که معمولاً در داخل بدن وجود دارد، نمی‌توانند رشد کنند. در مورد سلول‌های حیوانی این مشکل معمولاً با افزودن سرم خون یا جایگزین سرم مصنوعی به محیط برطرف می‌شود. در مورد میکروارگانیسم‌ها چنین محدودیتی وجود ندارد، زیرا آنها اغلب ارگانیسم‌های تک سلولی هستند.
دیگر تفاوت این دو محیط این است که سلول‌های حیوانی در این محیط غالباً روی یک سطح صاف که به آن وصل می‌شوند رشد می‌کنند و این محیط به شکل مایع تهیه می‌شود که سلولها را در بر می‌گیرد. البته بعضی از باکتری‌ها مانند اشرشیاکلای هم در محیط مایع و هم در محیط جامد رشد می‌کنند.
تفاوت‌های محیط کشت
تعریف شده و تعریف نشده بودن این محیط ها جز مهمترین تمایز آنهاست. یک محیط کشت تعریف شده حاوی مقدار مشخصی از همه مواد تشکیل دهنده است. برای میکروارگانیسم‌ها محیط‌ها از عناصر کمیاب و ویتامین‌های موردنیاز میکروب و همچنین از منابع کربن و ازت تشکیل می‌شوند. محیط تعریف نشده حاوی ترکیبات پیچیده‌ای مانند عصاره مخمر یا هیدرولیزات کازئین است که از ترکیب بسیاری از مواد شیمیایی به هر اندازه‌ای تشکیل شده است. برخی از میکروارگانیسم‌ها هرگز دراین محیط ها تعریف شده کشت نمی‌شوند.